Ssaki

Ssaki

W Parku Narodowym „Ujście Warty” stwierdzono 50 gatunków ssaków. Na tej liście są ssaki, które występują w Parku stale. Tutaj się rozmnażają, wychowują potomstwo i są obecne przez cały rok. Są na tej liście również takie gatunki, które przychodzą do Parku okresowo np. traktując jego teren jak stołówkę. Jeszcze inne, jak np. żubr i łoś, były obserwowane raz lub dwa. Przechodziły przez teren Parku podczas swoich wędrówek i nie są tutaj stałymi mieszkańcami.

Ssaki związane z wodą:

  • Bóbr. Jest to największy gryzoń występujący w Polsce. Mieszka na rozlewiskach, gdzie buduje domy z gałęzi, zwane żeremiami. Czasami też kopie nory w skarpach i groblach. Wbrew obiegowym opiniom, nie żywi się rybami, a wyłącznie roślinami. Zjada rośliny wodne i przybrzeżne, liście, gałązki młodych drzew liściastych. Jesienią i zimą jego główny pokarm stanowią gałązki, kora oraz łyko drzew i krzewów. Na zimę potrafi zmagazynować zapas gałęzi w postaci tzw. zimochowów. To wybitny specjalista od gospodarki wodnej. W przypadku grożącej suszy, buduje tamy, aby zatrzymać wodę w okolicy żeremia. Na bobrowych żeremiach, jak na wyspach oblanych wodą, chętnie wiosną zakładają gniazda gęgawy.
  • Piżmak. Ten dużo mniejszy od bobra gryzoń, zwany szczurem wodnym albo piżmoszczurem. Pochodzi aż z Ameryki Północnej. W 1905 r. został sprowadzony z Ameryki do Czech, skąd przywędrował m.in. do Polski. W odróżnieniu od bobra, piżmak żywi się nie tylko roślinami. W razie potrzeby zjada skorupiaki i mięczaki. Buduje nory nad brzegami wód oraz kopce z roślin zielnych. Służą mu one za schronienie i magazyn pokarmu. Jeszcze w latach 90 XX w. był bardzo pospolity. Ostatnio rzadziej go spotykamy. Prawdopodobnie jest to spowodowane obecnością naturalnego wroga piżmaków, czyli wizona amerykańskiego (dawniej zwanego norką).
  • Karczownik ziemnowodny. Jest to niewielki gryzoń nazywany często szczurem wodnym. Zgodnie z nazwą – ziemnowodny – może on żyć zarówno w oddaleniu jak i w pobliżu wody. Kopią nory, składające się z wielu korytarzy lub budują pływające gniazda z trzcin. Są wszystkożerne. Nie pogardzą zarówno roślinami jak i małymi rybami, ślimakami czy owadami.
  • Wydra to drapieżnik z rodziny łasicowatych. Ma giętkie, długie ciało i ogon. Świetnie pływa i nurkuje. Poluje głównie na ryby, ale chetnie zjada też żaby, małże i ślimaki. Na brzegach wód można spotkać resztki po posiłku wydry np. łuski i płetwy ryb. Stare, rozłożyste wierzby są dla tego ssaka doskonałą kryjówką.
  • Rzęsorek rzeczek. To niewielki przedstawiciel ssaków owadożernych. Doskonale pływa, nurkuje, a nawet potrafi biegać po dnie. Na tylnych kończynach ma długie włosy pływne, które nastroszone pełnią funkcję wioseł. W sterowaniu pomaga mu długi ogon, który ma z jednej strony sztywne włosy, tworzące tzw. kil. Rzęsorek odżywia się ślimakami, owadami, ale także płazami i rybkami. Jego ślina zawiera jad, którym paraliżuje ofiarę. Dzięki temu, malutki, niepozorny rzęsorek, może upolować ofiary większe od siebie.

Inne gatunki ssaków

Otwarte przestrzenie Parku: łąki, pastwiska, trzcinowiska, chętnie zasiedlają ssaki kopytne: jeleń, sarna oraz dzik. Zimą na Polderze Północnym można obserwować wielkie stada jeleni, liczące nawet kilkadziesiąt osobników. Jesienią zaś, podczas rykowiska, wieczorem i rano słychać ich godowe porykiwania. Czasem słychać trzaski poroża walczących samców.

Przez cały rok na łąkach nietrudno też spotkać lisa. Jest to gatunek bardzo plastyczny i potrafi się dostosować do różnych warunków. Najchętniej jednak wybiera miejsca bardziej suche i unika pływania.

Zdecydowanie trudniej jest spotkać tchórza, kunę leśną i domową, łasicę czy gronostaja. Te zwinne ssaki z rodziny łasicowatych szybko umykają przed naszym wzrokiem. Doskonały przykład stanowi rodzina gronostai, które mieszkają przy ścieżce „Ptasim szlakiem”. Mimo, że jest to miejsce często odwiedzane przez turystów, mało kto miał szczęście je zobaczyć.

Liczne w Parku są drobne ssaki jak ryjówka aksamitna, nornik północny i mysz polna. Dzięki ich obecności drapieżniki takie jak lisy, jenoty, sowy, dzierzby czy ptaki szponiaste nie cierpią na brak pokarmu.

Czasem możemy zaobserwować tylko tropy i ślady zwierząt. O obecności piżmaków mogą świadczyć ich stołówki. Po zakończonej uczcie na małżach pozostawiają liczne puste muszle. Z kolei rewir jenota możemy rozpoznać po latrynach. Ssaki te załatwiają się w jednym, często wyeksponowanym miejscu. Aby stwierdzić obecność małych gatunków warto przeanalizować ich szczątki w wypluwkach ptaków. Właśnie w ten sposób stwierdziliśmy obecność na terenie Parku nornika burego.

Oprócz wymienionych wyżej gatunków w Parku występują także: zając, królik, nutria, borsuk, jeż zachodni, wilk, myszarka leśna, mysz domowa, myszarka zaroślowa, badylarka, nornica ruda, nornik zwyczajny, ryjówka malutka, szczur, zębiełek karliczek, kret, borowiec wielki, gacek szary, gacek brunatny, karlik malutki, karlik większy, karlik drobny, mroczek późny, mopek zachodni, nocek rudy, nocek Brandta, nocek Natterera.

Gatunki inwazyjne

Gatunki mogą zmieniać miejsce swojego występowania. Może się to dziać w sposób naturalny lub być wynikiem działań człowieka. Człowiek może celowo zmieniać występowanie danego gatunku. Może się to też dziać przypadkiem, przez zawleczenie. Tak czy inaczej, takie gatunki są obce na nowym dla nich terenie. Czasami, taki obcy gatunek, nawet jeśli przetrwa w nowym miejscu, nie stanowi problemu dla występujących tam roślin i zwierząt. Zdarza się jednak, że znajduje tak dobre warunki dla siebie, że zaczyna zagrażać naturalnie występującym na danym obszarze gatunkom. Może się stać wówczas gatunkiem inwazyjnym. Szczególnym niebezpieczeństwem jest pojawienie się gatunków inwazyjnych na obszarach chronionych, ponieważ wypierają one gatunki, dla których takie obszary powstały.

Inwazyjne gatunki ssaków, które występują w Parku to m.in.:

  • Wizon amerykański (norka amerykańska). To drapieżnik z rodziny łasicowatych. Przybysz z Ameryki. Do Europy został sprowadzony w celach hodowlanych, ze względu na cenne dla człowieka futro. Wizon doskonale pływa, nurkuje i wspina się po drzewach. Poluje na ryby, ale uwielbia również ptaki i ich jaja. Jest bardzo inteligentny i nie ma naturalnych wrogów w Parku. Ten obcy, inwazyjny gatunek, stanowi duże zagrożenie dla żyjących w Parku ptaków. Niestety, w okolicy jest kilka ferm, w których hoduje się wizony. Istnieje więc duże niebezpieczeństwo, że uciekinierzy z tych ferm dołączają do wizonów już dziko żyjących w Parku. 
  • Szop pracz. Kolejny przybysz z Ameryki. Wejdzie wszędzie i zje wszystko co znajdzie. Wspina się na drzewa, doskonale też pływa. Głównymi składnikami jego pożywienia są małe ssaki, płazy, bezkręgowce wodne. Zjada też rośliny oraz odpadki produkowane przez człowieka. Wykazuje się przy tym dużym sprytem oraz inteligencją. Jest, podobnie jak wizon amerykański zagrożeniem dla rodzimych gatunków. 
  • Bóbr Fot. J. Juskowiak
  • Wydra Fot. M. Wołowik
  • Stado jeleni na Polderze Północnym Fot. A. Jirak-Leszczyńska
  • Młoda sarna Fot. O. Betańska
  • Lis nad wodą Fot. A. Jirak-Leszczyńska
  • Zając Fot. D. Świtała
  • Stołówka piżmaka Fot. M. Mądrawska-Okołów
  • Latryna jenota Fot. M. Mądrawska-Okołów
  • Wypluwka Fot. M. Mądrawska-Okołów
  • Szop pracz, gatunek inwazyjny Fot. P. Kaczorowski
  • Wizon amerykański (norka amerykańska), gatunek inwazyjny Fot. A. Tabor

drukuj całą stronę