Park Narodowy "Ujście Warty"

Cykl "Projektowe mapy" - część 3.

Od 2018 roku w Parku Narodowym „Ujście Warty” trwa projekt „Teledetekcja w Ujściu Warty”. Jego zadaniem jest zbadanie przyrody nowoczesną metodą – teledetekcją. Większości z nas to słowo, na pierwszy rzut oka może się skojarzyć jedynie z telefonem albo telewizją. I słusznie! Bo tak samo jak rozmowy przez telefon czy oglądanie telewizji, metoda teledetekcji działa na odległość. A dokładniej polega na zdobywaniu danych z lotu ptaka np. za pomocą drona, samolotu a nawet satelity.

Podczas badań metodą teledetekcyjną wykonuje się zdjęcia terenu. Jednak nie są to takie zwykłe zdjęcia, które robimy sobie podczas odwiedzin Parku. Są one wykonywane specjalną aparaturą, która pozwala pozyskać więcej danych niż na zwykłych fotkach. A takie zdjęcia to dopiero początek! Zebrane dane trzeba przeanalizować i sprawdzić. Tym zajmowała się grupa specjalistów z różnych dziedzin: botaniki czy hydrologii. W wyniku ich pracy powstała seria map m.in. mapa cennych siedlisk Natura 2000. Możecie ją zobaczyć na grafice poniżej.

Aby mogła powstać taka mapa potrzebne były różne informacje np. o stanie roślinności, gatunkach obcych inwazyjnych, ilości wody czy sposobie użytkowania terenu. Dane te musiały być sprawdzone przez specjalistów w terenie. W wyniku tych prac dowiedzieliśmy się, że na terenie Parku występuje 10 cennych siedlisk Natura 2000. Jak się okazało prace w terenie są niezbędne nawet przy tak nowoczesnej metodzie jak teledetekcja. Podczas badań naziemnych specjaliści stwierdzili dodatkowe 3 siedliska, których nie wykazały zdjęcia.

Na mapie poniżej, różnymi kolorami zaznaczone są powierzchnie, na których stwierdzono cenne siedliska Natura 2000.

W dalszej części artykułu, przeczytasz bardziej szczegółowe informacje na temat tej mapy.

Dzisiaj opowiem o mapie z grupy produktów inwentaryzujących oraz charakteryzujących zróżnicowanie siedlisk przyrodniczych Natura 2000 z wykorzystaniem parametrów teledetekcyjnych.

Mapa siedlisk Natura 2000

Po przeprowadzeniu analizy danych wejściowych powstała warstwa wektorowa powierzchniowa zapisana w formacie shp oraz geobazy plikowej ESRI, zawierająca mapę wybranych siedlisk przyrodniczych Natura 2000, występujących w zakresie przestrzennym analizy. Aktualność mapy jest zgodna z terminem pozyskania danych źródłowych tj. danych pozyskanych lotniczo w czerwcu i sierpniu 2020 r.

Mapa siedlisk przyrodniczych Natura 2000 powstała poprzez przetworzenie produktów wejściowych, przede wszystkim mapy roślinności, a także map gatunków obcych inwazyjnych, ekspansywnych, map wód powierzchniowych i użytkowania gruntów. Podstawą do wyznaczenia poszczególnych siedlisk były klasy roślinności. Ich zasięg był modyfikowany z wykorzystaniem pozostałych wymienionych wyżej produktów. Interpretację poszczególnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 wykonano w oparciu o aktualne wytyczne (Poradniki metodyczne, Przewodniki) dostępne w bazie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (https://natura2000.gdos.gov.pl/wytyczne-i-poradniki, stan na dzień 15.11.2021 r.). oraz Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (http://siedliska.gios.gov.pl/pl/publikacje, stan na dzień 15.11.2021 r.).

Wykaz siedlisk przyrodniczych objętych opracowaniem metodami teledetekcyjnymi – obszar PNUW i część otuliny

Rozpoznanie terenowe oraz analiza materiałów archiwalnych udostępnionych przez Park, pozwalają dodatkowo stwierdzić na tym terenie następujące siedliska przyrodnicze Natura 2000, nie ujęte w ramach Produktu 3.1.2:

3260 - nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis. W ramach Produktu 3.1.1 Mapa roślinności rzeczywistej sklasyfikowano jednostkę  Ranunculion fluitantis. Występowała ona w kilku niewielkich,  rozproszonych płatach. Dyskusyjne było przypisanie siedliska przyrodniczego do cieku, na którym zidentyfikowano ww. jednostkę roślinności rzeczywistej.

91F0 - łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum). W ramach Produktu 3.1.1 Mapa roślinności rzeczywistej nie wydzielono jednostki Ficario-Ulmetum. Niewielkie płaty tego zbiorowiska występują w rozproszeniu na terenie objętym analizą, a skład gatunkowy drzewostanu nie pozwolił na ich odróżnienie od innych jednostek łęgowych i olsowych.

Eutroficzne łąki wilgotne - zw. Calthion - “Eutroficzne łąki wilgotne ze związku Calthion nie zostały umieszczone w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, nie opisano ich więc w Interpretation Manual (European Commission 2007). Jednak ze względu na bogactwo florystyczne, wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe, a także rosnące zagrożenie, przejawiające się spadkiem liczby gatunków i malejącym areałem, zasługują na uwagę i ochronę.” (Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz.IV) Mimo, iż w toku prac klasyfikacyjnych nad Produktem 3.1.1 Mapa roślinności rzeczywistej wyodrębniono jednostkę Calthion palustris, to jednak sklasyfikowane płaty cechują się  mniejszym bogactwem florystycznym, niż opisano to w cytowanym Przewodniku metodycznym. Z tego powodu wydaje się dyskusyjne przyjęcie zasięgu jednostki Calthion palustris z Produktu 3.1.1, jako zasięg siedliska przyrodniczego Eutroficzne łąki wilgotne, choć zapewne część spośród występujących na terenie Parku Narodowego "Ujście Warty" płatów spełnia jego kryteria.